TÜİK’ten “internetteki en ucuz fiyatlar toplanıyor” iddialarına karşı açıklama

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) internetten toplanan datalarda ucuz seçeneklerin seçildiğine yönelik tezlere karşılık olarak “Yıl içinde en ucuz eseri bulup kullanmak ya da bölgelerdeki müdürlüklere bunu bildirerek kullanmalarını sağlamak gibisi bir uygulama büsbütün asılsızdır” sözlerini kullandı.

Ekonomi

Yayınlama: 13.03.2025

A⁺

A^-

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Tüketici Fiyat Endeksini (TÜFE) rastgele bir kişi, makam yahut kurumun talep, talimat ya da kestirimine nazaran değil, alandan derlediği bilgilerden sahip olduğu bilimsel ve teknik özerklik ile bağımsız olarak hesapladığını bildirdi.

TÜİK, web kazıma formülü ile elde edilen dataların toplam TÜFE fiyat bilgileri içindeki hissesinin yalnızca yaklaşık %5 seviyesinde olduğuna işaret etti.

TÜİK’ten yapılan açıklamada şu sözler kullanıldı:

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) İstanbul için açıklamış olduğu Ücretliler Geçinme İndeksi ile TÜFE kıyaslaması yapılarak TÜİK’in son 3 yılda enflasyonu yüzde 31 oranında düşük gösterdiği formunda bilimsellikten uzak, gerçeklerle uyuşmayan mesnetsiz argümanların yer aldığı görülmüştür.

TÜİK tarafından hazırlanıp yayımlanan TÜFE ile İTO “Ücretliler Geçinme İndeksi (1995=100)” baz yılları, unsur tarif ve çeşitliliği, sınıflama çeşidi, tartı yapısı, coğrafik kapsam, hesaplama metotları, hitap ettikleri gelir kümeleri prestijiyle farklılık göstermekte olduğundan bu iki endeksin karşılaştırılması manalı sonuçlar üretmemektedir. Bu nedenledir ki İTO, endeksinin baz yılı ve metodolojisinde değişikliğe giderek 2025 yılı prestijiyle İstanbul Tüketici Fiyat Endeksi ismiyle yeni bir endeks yayımlamaya başlamıştır.

TÜİK, web kazıma metodunu yaklaşık 4 yıldır TÜBİTAK işbirliğiyle geliştirilmiş olan ve büsbütün otomatik çalışan bir sistem aracılığıyla yürütmektedir. Bu sistem, rastgele bir kişinin ya da bölge müdürlüklerinin manuel olarak fiyat girmesine katiyetle müsaade vermemektedir. Web kazıma süreci, evvelce belirlenmiş web sitelerinden, evvelden belirlenmiş eserlerin fiyatlarını otomatik olarak ve günlük dönemlerle toplamaktadır.

Sistemde izlenecek eserler, her yılın aralık ayında kapsamlı tahlillerle belirlenmekte ve yıl boyunca değişiklik yapılmadan sabit tutulmaktadır. Bundan Ötürü yıl içinde en ucuz eseri bulup kullanmak ya da bölgelerdeki müdürlüklere bunu bildirerek kullanmalarını sağlamak gibisi bir uygulama büsbütün asılsızdır.

Ayrıca web kazıma usulü ile elde edilen bilgilerin toplam TÜFE fiyat bilgileri içindeki hissesi yalnızca yaklaşık %5 seviyesindedir. Yani enflasyon hesaplamasında internet dataları sırf sonlu bir tartıya sahiptir. TÜİK, fiyat datalarını çok daha geniş kapsamlı olarak alandan, barkod datalarından ve çok farklı kaynaklardan toplamaktadır.

İddia edildiğinin tersine, TÜİK web kazıma bilgilerini merkezî olarak, otomatik ve günlük olarak elde etmekte; bu bilgileri hiçbir biçimde manuel girişe açmamakta, bölge müdürlüklerine bu istikamette talimat vermemekte ve yıl boyunca birebir eserleri sabit web sitelerinden nizamlı aralıklarla takip ederek, milletlerarası standartlara uygun olarak kıymetlendirmektedir. Bu nedenle söylediği kelam edilen argümanların gerçekle hiçbir ilgisi bulunmamaktadır.

Bu çerçevede, TÜİK Tüketici Fiyat Endeksini (TÜFE) rastgele bir kişi, makam yahut kurumun talep, talimat ya da iddiasına nazaran değil, alandan derlediği datalardan sahip olduğu bilimsel ve teknik özerklik ile bağımsız olarak hesaplamaktadır