TÜİK Başkanı açıkladı: Haziran enflasyonu neden düşük geldi?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Lideri Erhan Çetinkaya, Haziran ayı enflasyon oranının beklentilerin altında gerçekleşmesinin münasebetlerini kamu fiyat artışlarınının temmuz ayına ertelenmesi, kurdaki istikrar ve tarihi olarak yaz aylarının düşüşe katkısı olarak sıraladı.

Çetinkaya, bir küme gazeteciyle düzenlediği toplantıda, “Neden tam da mş artırım oranlarının belirleneceği vakit bu türlü bir sayı açıklanıyor?” tenkitlerinin anımsatılması üzerine “Sorunun muhattabı biz değiliz” derken, fiyat artışlarının zamanlaması konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı’nı işaret etti. Çetinkaya, “Elektrik artırımını 1 Temmuz’da ya da 1 Haziran’da yapmanın inanılmaz bir farkı var. Yarım puan ya da daha fazla etkiliyor. Bu tercih bu istikamette kullanıldı” değerlendirmesini yaptı.

Bloomberg’in haberinde Çetinkaya, bir başka etkenin yaz aylarında yaşanan düşük enflasyon olduğuna değinirken, “30-40 yıllık aylık enflasyon datalarına baktığınız vakit Haziran ayı birden fazla vakit , birden fazla vakit en düşük aydır. Yani birçok yıl negatif gelmiştir. Geçtiğimiz 2 yıl boyunca seçim atmosferinden kaynaklı ya da çok kur hareketlerinden hareket ettiklerinden kaynaklı bir birikmişlik vardı” diye konuştu.

‘Kimse husus fiyatı açıklamıyor’

TÜİK’in 2022’e açıklamayı durdurduğu unsur fiyatları da son günlerin tartışma konusu. Çetinkaya toplantıda bu husustaki kararı savunurken, tüm dünyanın endeks açıklama metodunu uyguladığını söyledi.

Bloomberg’in haberine nazaran, Çetinkaya, eser fiyatlarının aylık ortalama fiyatları içermesi nedeniyle bir sonraki ayın 3. günündeki cari durumu yansıtmayabileceğini söyledi. Çetinkaya, “600 bin fiyatın içerisinden siz birkaç adedini seçip örneğin, Van’ın BİM şubesinde satılan olağan domates ile İstanbul’un Etiler şubesindeki Macrocenter’da satılan çeri domatesi birbiriyle karşılaştırırsanız bir mana söz eder. Lakin domates fiyatı dediğiniz vakit dünyanın hiçbir yerinde olmadığı gibisi Türkiye’de de bir manası olmaz. Bundan Ötürü bütün dünyanın yaptığı şey o ortadaki seviyeler ile ilgili fiyat açıklamak değil, endeks açıklamaktır” diye konuştu.

Çetinkaya son olarak hem data ölçüsündeki artış hem de bunlardaki dijital yollarla alınma oranının artmasına değinirken, “Hesap ucu ucuna yetişirken, kalkıp bir de bir anlatıcılığı olmayan fiyatlar hesaplamaktan vazgeçtik. Bu yüklü, ağır ve dünyada kimsenin yapmadığı bir iş” dedi.

‘Şirket kârlılıkları enflasyonu artırıyor’

Dünyadaki şirket kârlılıklarının enflasyona tesiri tartışmalarına değinen Çetinkaya, Türkiye’de de bu tesirin gözlemlendiğini belirtti ve “Evet, şirket kârları enflasyon üzerinde arttırıcı bir tesire sahip görünüyor. Türkiye’de yapılan akademik araştırmalar da onu gösteriyor” tabirini kullandı.

Enflasyonun yavaşlama trendine gireceğini belirten Çetinkaya, buna rağmen mevzunun gündemde kalmaya devam edeceğini belirtti ve “Bu tartışılsın diye söylemiyorum lakin enflasyonun %75 olmasıyla %45 olması ortasında nasıl bir fark var bunu bir irdelemek lazım diye düşünüyorum. Bana sorarsanız bir fark yok. Fiyatlar yine artıyor” dedi.

ENAG’a eleştiri

Toplantıda Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) çalışma sistemiyle ilgili de tenkitler lisana getiren Çetinkaya, “Neyi nasıl hesapladığı ile ilgili rastgele bir bilgi yok. Fakat şunu biz yakalayabildik: Her ay mesela sahibinden.com girip mesken fiyatlarına bakıyorlar. Geçen ay şuydu, fiyat şu olmuş gibisi bir hesap yapıyor her ay. TÜİK 5 bin civarında kiralık konutu takip eder. Türkiye’deki kiracıların yalnızca yüzde 5’i-10’u mesken değiştiriyor. Kiradaki fiyat artışları enflasyona geç yansır” değerlendirmelerini yaptı.

TÜİK Başkanı son olarak toplantıda algılanan enflasyon ile açıklanan enflasyona ait de değerlendirmelerde bulundu. Türkiye’de bu farkın başka ülkelere nazaran çok daha az olduğunu belirten Çetinkaya, “Ama diyebilirsiniz ki; Türkiye’de enflasyon nominal olarak çok yüksek olduğu için bu can acıtıcı. Daha fazla söyleyecek bir şeyim olmaz” dedi.